میزان اسیدی یا بازی بودن pH یا واکنش خاک اصطلاحی است که واکنش اسیدی یا بازی خاک را نشان می دهد، یعنی به این سوأل پاسخ می دهد: آیا خاک اسیدی است یا قلیایی یا خنثی! pHخاک یکی از ویژگی های فیزیولوژیکی برجسته محلول خاک بوده و در خواص فیزیکی، شیمیایی و زیست شناختی آن تأثیر وافری دارد. بسیاری از واکنش های شیمیایی و زیست شیمیایی خاک تنها در pH مشخصی از آن رخ می دهد:
۱) سرعت تجزیه مواد معدنی و آلی خاک تحت تأثیر pH آن قرار دارد.
۲) محلولیت و قابلیت جذب عناصر غذایی خاک به وسیله واکنش یا pH خاک انجام می شود.
جدول رابطه عناصر غذایی خاک و pH جذب
عناصر غذایی خاک | pH جذب عناصر در محلول خاک |
ازت و گوگرد | ۰/۸ – ۵/۶ |
پتاسیم | ۵/۸ – ۰/۷ |
آهن، روی، منگنز و مس | ۵/۶ – ۰/۵ |
فسفر | ۵/۷ – ۵/۶ |
کلسیم و منیزیم | ۰/۹ – ۰/۷ |
مولیبدن | ۵/۸ – ۵/۶ |
۴) غلظت فسفات با pH خاک تغییر می کند.
۵) استفاده مستقیم از یون های H+ و OH‑ مانند: اسید ها و هیدروکسید ها و غیره هنگامی که با غلظت زیاد استفاده شوند برای گیاه مضر است.
جدول طبقه بندی خاک از نظر pH
pH خاک | شرایط محلول خاک |
کم تر از ۶ | اسیدی |
۵/۸ – ۶ | معمولی تا شور |
۰/۹ – ۵/۸ | متمایل به قلیایی |
بزرگ تر از ۹ | قلیایی |
روش اندازه گیری pH خاک
۱) مقدار ۲۰ گرم از نمونه خاک را در یک بشر ۱۰۰ میلی لیتری وزن کنید.
۲) ۵۰ میلی لیتر آب مقطر به آن اضافه نمایید.
۳) این مخلوط را به مدت ۳۰ دقیقه به طور متناوب در هر دفعه ۱۰ دقیقه به آرامی بهم بزنید.
۴) با استفاده از pH متر pH آن را اندازه گیری نمایید.
روش اندازه گیری هدایت الکتریکی خاک EC
۱) ۲۰ گرم از نمونه خاک را در یک بشر ۱۰۰ میلی لیتری وزن کنید.
۲) مقدار ۵۰ میلی لیتر آب مقطر به آن اضافه نمایید.
۳) این مخلوط را به مدت ۳۰ دقیقه به طور متناوب بهم بزنید و به مدت یک ساعت آن را ساکت بگذارید.
۴) با استفاده از یک دستگاه کنداکتو متر مقدار هدایت الکتریکی (EC) سوسپانسیون را تعیین نمایید. در صورتی که محلول سوسپانسیون شفاف نبود، با استفاده از یک کاغذ صافی معمولی آن را صاف نمایید و هدایت الکتریکی محلول شفاف را تعیین کنید.